Beste ex-collega’s en aangelanden,

Mag ik jullie heer hartelijk uitnodigen voor onze eerste samenkomst in 2018.
Eerst wens ik iedereen een deugddoend en gezond jaar.
Geluk is houden van wat je doet en doen waarvan je houdt.
Het bestuur van Seniorpix wenst de snoepers onder jullie de geur van versgebakken worstenbroden en zoete appelbollen. Daarvoor zorgen wij hier, weliswaar met uw centen.
We wensen je niet alleen hier een dampende koffie maar elke zondagmorgen ook een croissantje met een koude chablis of roze champagne met overvloedige bubbels. Daarvoor moeten jullie thuis zelf zorgen.
Maar ook een pakje moed en veel weerbaarheid, niet alleen tegenover de rondvliegende virussen en bacillen, maar ook tegen de dingen die in het komende jaar niet zo verlopen zoals we het allemaal graag zouden hebben.

We willen even denken aan de collega’s die we het laatste jaar verloren hebben (Stan Janssens en Piet Van Mechelen), aan onze collega Herman Buts en Annemie die hun kleinzoontje van 5 maanden oud eind december verloren hebben na een ongelijke strijd met acute leukemie. We denken aan de collega’s met wie het momenteel niet zo goed gaat: Ivo Rens, Herman Franken die in het ziekenhuis verblijft, Luc Vanheessen en Annemie Segers. Misschien kunnen we hen een kaartje sturen om te laten zien dat we aan hen nog hebben gedacht. Op de tafel aan de ingang ligt voor elk van hen een blad waarop jullie – in het passeren – je naam kunnen bijschrijven. Wij zorgen dan wel voor een kaartje dat hen een beetje steun kan geven. We zijn hier vandaag met 53. Diane Van Steen ligt ziek te bed, Jeanine Kellens ook. Beiden hebben een stevige verkoudheid en ze wilden ons daarmee niet besmetten. Kristien Cottenier stuurde ook een mailtje waarin ze vertelde dat het haar emotioneel niet lukte om vandaag tussen ‘de beste wensen’ te staan omdat haar broer dit weekend is overleden. Ook daar denken we aan en we wensen haar veel sterkte.

We zijn hier samen voor een babbel, een hapje en een natje en vooral voor de gezelligheid. Wij danken Dirk, de vrijwilliger van de Koekoek die spontaan zijn hulp aanbood, die ervoor zorgt dat de glazen voldoende en koel gevuld worden. Ook dank aan Monique en Etienne voor de geleverde inspanningen en aan Maurits die zijn reputatie van uitstekende butler weer alle eer aandoet. Danny Van Lierde deed in stilte en bijna ongevraagd de afwas.

Wij wensen jullie een prettige namiddag.
(Marcel Huysmans)

Aanwezigen:
Simone en Francis, Frank D., Etienne S., Liliane Demuynck, Marcel VdB, Marcel Hofkens, Jef Deca, Hélène Six, Astrid en André, Guy Verstraelen, Rudi en Geertje, Hans Speeleveld, Gilbert Vanbaelen, Jan De Craen en Kristien, Paul en Monique, Jan, Marcel H., Hugo Decl., Leo Jacobs, Ludo Beckers, Rita Lamberts, Rit Meeusen, William T. en Lutgart, Paul Heyninck, Danny Van Lierde, Magda de Decker, An Nagels, Jan Van Gassen, Irène De Pauw, Leo Cools, Erik Hertog, Gommer en Mieke, Rik Verhulst, Bie Busselen, Kristin Van Orshaegen, Willy Seppion, Maurits V., Leo Lauwers en Martha, Polle J., Gerd Hellemans, Sim Daems, Reinhart, Miren Melis, Jack De Zeeuw, Jee Reusens.

Dank aan Frank Daems voor de foto's

VERLOREN GELEGD OF GAUWGEVONDEN?

APPELBOLLEN, WORSTENBROOD OF GEZODEN WORST?

Met het ouder worden neemt het aantal voorwerpen dat ik ‘verloren’ leg toe. Geen potlood, schaar, snijmes of timmergereedschap is nog veilig: binnen de kortste keren moet ik een tweede exemplaar opsnorren omdat het eerste op het eerste gezicht onvindbaar lijkt. Maar dat is niet het geval met Verloren maandag, want die vind ik elk jaar probleemloos weer. Ik vier die dag al jaren met de collega’s met wie ik ‘nog officieel werkte’ bij een glaasje, pot of pint gekruid met heel veel smeuïge verhalen die de losgemaakte tongen op volle snelheid laten ratelen. Het is het eerste rumoerige gezelligheidsmoment ná Driekoningen waar de wensen nog vers en overvloedig zijn en de kussen vlug gegeven. Mannen zijn daar in het voordeel, want die kussen meestal enkel vrouwen en worden dus minder vlug moe dan het andere geslacht. Zeggen ze. Verloren maandag valt, volgens de simpele zielen, op de eerste maandag na Driekoningen. Specialisten weten wel beter: het is pas feest op de maandag nà de eerste zondag nà Driekoningen. Volgend jaar valt Driekoningen op zondag 6 januari en dan vieren we volgens de simpelen feest op 7, of op 14 januari volgens de ingewijden die genuanceerder denken. Alleen de bakkers en wie twee maal viert, varen daar goed bij… Verloren maandag is geen kerkelijk, maar een werelds en vooral Antwerps 'feest'.

Maar hoe komen we aan die ‘verloren’ dag? Vroeger moesten de mensen heel hard labeuren. Alleen bij een religieus feest kregen ze een dag 'congé'. Dat was de ideale dag om de geneugten van pintjes en sterkere dingen ten volle te degusteren. Op maandag kloegen ze dan van een houten kop en konden ze onmogelijk werken. Zowel voor de baas als voor de werklui was zo'n dag een werkdag waarin niets werd gedaan of, met andere woorden, het was een verloren dag. Dat verklaart nog niet waarom dat juist op een maandag na Driekoningen moest gebeuren. Volgens de Bijbel waren de drie wijzen langs Koning Herodes gereisd om hem te vragen waar de nieuwe koning der Joden geboren was. De onbetrouwbare Herodes, die het - als Trump - in Jeruzalem liet en hoorde donderen, vroeg hen om het zelf uit te zoeken en terug te komen zodat hij zelf de nodige eerbewijzen kon aandragen. Maar Gaspar, Melchior en Balthasar veegden hun oosterse laarzen aan zijn vraag, vertikten het met even oosterse onbewogenheid en daardoor geraakte Herodes ziedend als een fluitmoor. Als wraak liet hij in heel Jeruzalem en omgeving al de pasgeboren kinderen doden. Om aan deze gruweldaad terug te denken werd door de Antwerpenaren de 'barbaarse' traditie van verloren maandag aan deze gebeurtenis gekoppeld.
Eerst waren er op verloren maandag de worstenbroden die oorspronkelijk werden gemaakt door de beenhouwers en nièt door de bakkers. In die ingebakken worsten draaiden ze hun vleesoverschotjes van de feestdagen en wikkelden er een knapperig korstje rond om te verdoezelen dat het eigenlijk om 'oud vlees' ging. De worstenbroden waren heel goedkoop gefabriceerd en smaakten lekker. Voor de zoetebekken, de antivleeseters of gewoon voor wie eens iets anders wilde, lanceerde men terloops de appelbol als zoet alternatief. De Antwerpse gewoonte deinde wel een eindje uit in Vlaanderen maar vooral in de eigen provincie. Kwam daar nog bij dat de Antwerpse dokwerkers 's zondags hun loon kregen uitbetaald. Sommigen gingen dan meteen op café om zich te bezatten en het weinige geld dat ze nog overhielden namen ze mee als magere trofee voor hun vrouw. En apropoo: in Aalst valt Verloren maandag in oktober, in Limburg op de maandag vóór Aswoensdag. Dan eet men daar ‘hete’ broodjes vers uit de oven. Tot enkele jaren geleden kreeg men in Antwerpen, als men iets ging drinken op verloren maandag, gratis een worstenbrood gepresenteerd.

Volgens anderen ontstond verloren maandag uit het evangelieverhaal waarbij Jozef en Maria hun 12-jarige zoon 'verloren' waren en hem na drie dagen terugvonden in de tempel. Anderen plaatsen de oorsprong van de traditie in de vroege middeleeuwen. Bij heel wat beroepsklassen was het de gewoonte om elkaar en hun baas bijstand te zweren wat gepaard ging met eet- en drinkgelagen. Later zouden de ambachtsgilden in de 14de eeuw die traditie overnemen. Door hun macht hadden zij het alleenrecht bij de uitoefening van een beroep en verplichtten de aansluiting van alle beroepsgenoten om door reglementen en prijsafspraken de onderlinge concurrentie zoveel mogelijk te beperken. Ieder jaar werden de leden van het bestuur verkozen en die zworen hun eed op verloren maandag. Deze ‘verzworenen’ trakteerden hun leden daarna steevast op een groot feest. Ook wie door de overheid verkozen was om een ambt uit te oefenen, legde de eed af op verloren maandag en vierde dat daarna duchtig in de herbergen. Maar er zijn weinig bewijzen dat de ambtenaren effectief in die periode werden verkozen. Wat er ook van zij, verloren maandag wordt al eeuwenlang in verband gebracht met het bezoeken van de herberg. Misschien kwamen de herbergiers zelfs op het idee om daarbij vette en zoute worst te serveren tijdens die feestdag om hun klanten meer te laten drinken. In de 16de eeuw kende men ‘heeten koek’ of warme broodjes op verloren maandag in Sint-Truiden. Omdat er op die dag vooral werd gedronken en gegeten in plaats van gewerkt, was deze dag zogezegd een verloren dag.

In de oudste stadsherberg van de historische Antwerpse binnenstad had men in de jaren ’60 zelfs een specialleke. Op verloren maandag kreeg elke klant in "de Quinten" van François – de garçon met leren schort - gezoden worst aangeboden. De volledige naam is eigenlijk "de Quinten Matsijs". Gezoden (gekookte) worst wordt gevuld met gemalen en gekruid varkensvlees. Hij smaakt het lekkerst met bruin brood en Gentse Tierenteynmosterd. Je kunt daar - nu nog - de geschiedenis van de muren, de meubels en de toog aflezen en een goed biertje van 't vat drinken. Het café dateert van 1565 toen het nog huize ‘t Gulick heette, en na meer dan 453 jaar is het nog altijd een café waar de kraan loopt en de tijd stilstaat (Jos Vandeloo). De "Quinten" was ook het stamcafé van o.a. Paul van Ostaijen en Willem Elsschot die er regelmatig een pintje met een gezoden worst eer aandeed. Hij gooide er ook regelmatig 'een tonnetje', een oud caféspel waarbij men schijven in een plank met gleuven moet gooien. Die "Ton" staat er nog altijd. Willem Elsschot niet meer. Aan de muur hangt ook nog een gedicht dat Jos Vandeloo opdroeg aan zijn vriend Elsschot. En waarschijnlijk zal het hem gezoden worst wezen wanneer er dit jaar in groten getale worstenbroden, appelbollen óf gezoden worst worden gegeten.

Marcel Huysmans